Śmierć to naturalny porządek rzeczy, niestety jednak – bardzo często przychodzi niespodziewanie i nie daje czasu na właściwe pożegnanie. Jednym ze zwyczajów towarzyszących pogrzebom są mowy pożegnalne, wygłaszane przez bliskich zmarłego. Zważywszy na przygnębiające okoliczności, przygotowanie tekstu przemówienia i jego wygłoszenie jest zadaniem bardzo trudnym. Dużym ułatwieniem w przygotowaniach do ostatniego pożegnania będzie poznanie zasad, które powinna spełniać każda mowa pogrzebowa.
Układ mowy pogrzebowej
Jak każda forma literacka, mowa pogrzebowa rządzi się pewnymi zasadami dotyczącymi jej konstrukcji. Poznanie układu mowy pogrzebowej będzie dużym ułatwieniem w pisaniu. Po kolei w mowie pogrzebowej powinny znaleźć się:
- Apostrofa, czyli zwrot do obecnych w czasie pogrzebu gości – np. „Zebraliśmy się dziś tutaj, by pożegnać…”
- Opis zmarłego – krótkie przypomnienie sylwetki zmarłego, kim był, czym się zajmował, pochwała jego zasług, wspomnienie istotnego momentu z jego życia.
- Słowa pociechy skierowane do bliskich zmarłego i żałobników
- Opis ostatnich chwil zmarłego – np. delikatne wspomnienie przyczyny śmierci, choroby lub wypadku
- Pożegnanie ze zmarłym, adresowanego do niego
- Podziękowanie obecnym
Oczywiście są to tylko ogólne wytyczne jak należy konstruować wypowiedź. Każda mowa powinna być indywidualnie dopasowana do sylwetki zmarłego oraz zebranych żałobników.
Język mowy
Zdecydowanie najtrudniejszą częścią pisania mowy pogrzebowej jest dobór odpowiedniego słownictwa. To co będzie stosowne na pogrzebie osoby młodej, może zostać źle przyjęte przez słuchaczy w czasie pożegnania zmarłego, który odszedł w bardzo zaawansowanym wieku. Przed przygotowaniem mowy powinniśmy zastanowić się kto będzie obecny na pogrzebie, bo to do tych osób będziemy przemawiać. Generalnie mowy pogrzebowe mają wydźwięk doniosły i poważny, jednak nie powinny być patetyczne – używanie poetyckiego języka, niepotocznego słownictwa i zawiłych form retorycznych może przynieść skutek odwrotny do zamierzonego i osłabić przekaz mowy. Starajmy się używać słownictwa lekkiego i zrozumiałego dla wszystkich obecnych na pogrzebie.
Treść przemówienia
Dobrze przemówienie to takie, które skupia uwagę słuchaczy i skłania ich do refleksji. Dlatego powinna być ona stosunkowo krótka i zawierać jak najwięcej konkretnej treści, działającej na wyobraźnię słuchaczy. Przeciąganie przemowy sprawi, że obecni na pogrzebie żałobnicy szybko się zmęczą naszymi słowami i po cichu będą myśleć już tylko o tym, byśmy skończyli mówić. Ponownie – nie jest to efekt, który chcemy osiągnąć. W mowie pogrzebowej powinny zawrzeć się istotne informacje na temat zmarłego – ważnych wydarzeń w jego życiu, jego dokonań, tego czym się w życiu zajmował, jego pasji. Jeśli jesteśmy bliską osobą zmarłego, dobrze go znaliśmy i wiemy, że przyjąłby to z aprobatą, możemy w przemówieniu przypomnieć zabawne wydarzenie z jego życia. Pamiętajmy jedynie o dwóch rzeczach: po pierwsze każda informacja zawarta w przemowie powinna służyć uwypukleniu sylwetki zmarłego i rozbudzaniu dobrych wspomnień u słuchaczy. Po drugie – unikamy w mowie wspomnień, które mogłyby przedstawić zmarłego w złym świetle. Zachowujemy zasadę: albo mówimy dobrze, albo wcale.
Jak wygłaszać mowę?
Wygłoszenie mowy to zadanie jeszcze trudniejsze, niż jej napisanie, wymaga dużej odwagi oraz samokontroli w obliczu przytłaczających emocji. Znacznym ułatwieniem w tym zadaniu będzie spisanie sobie całej mowy albo przynajmniej jej zarysu na kartce, nawet jeśli mamy do powiedzenia kilka krótkich zdań. Nabierzemy w ten sposób pewności siebie i nawet, jeśli w trakcie mówienia załamie nam się głos, będziemy w stanie dokończyć przemówienie i podziękować wszystkim obecnym za przybycie.
O ile mowę pogrzebową możemy napisać i wygłosić sami, o tyle pozostałe kwestie warto pozostawić profesjonalnym zakładom pogrzebowym. Kompleksowe usługi w tej dziedzinie oferuje m.in. Zakład Pogrzebowy Witwicka z Wrocławia.
